Rozmiar: 49823 bajtów

Rozmiar: 11657 bajtów

Budowa Ziemi


Żeby poznać niedostępne wnętrze naszej planety, trzeba... wsłuchać się w drgania jej powierzchni. Fale towarzyszące trzęsieniom przenikają warstwy skalne aż do samego środka kuli ziemskiej. Gdy powracają na powierzchnię - niosą informacje o tym, co znajduje się w głębinach. Wynika z nich, że nasza planeta jest zbudowana z kolejnych sferycznych warstw, jak cebula. W samym środku znajduje się twarde jądro, wokół niego plastyczny płaszcz, zaś na zewnątrz lekka, ale twarda skorupa.
~Przekrój przez Ziemię~
Grubość skorupy Ziemi waha się od kilku do 90 km. Ta twarda i sztywna warstwa utworzona jest przez kontynenty i dna oceaniczne. Skorupa kontynentalna spoczywa na płaszczu, który sięga na głębokość 2900 km i dzieli się na cztery warstwy. Litosfera, o średniej grubości 70 km, tworzy płyty kontynentalne. Głębiej znajduje się astenosfera, częściowo płynna warstwa o grubości 70-100 km, pod którą jest warstwa przejściowa, w której mineraty przekształcają się w bardziej zbite struktury. Płaszcz wewnętrzny, między 900 a 2900 km, jest ostatnią warstwą płaszcza, która znajduje się tuż nad jądrem. To ostatnie dzieli się na dwie części. Zewnętrzna część w stanie ciekłym, znajduje się na głębokości między 2900 a 5200 km, zaś wewnętrzna, w stanie stałym, sięga do środka Ziemi, czyli do głębokości 6370 km.

Rozmiar: 16154 bajtów
~W samym sercu Ziemi~
Badając fale sejsmiczne, odkryliśmy, że wnętrze Ziemi składa się z wielu koncentrycznych warstw materii o bardzo różnych własnościach fizycznych. Pierwsza, najbardziej zewnętrzna powierzchniowa warstwa jest cienką skorupą, która spoczywa na bardzo grubym, ale miękkim jak plastelina płaszczu skalnym. W samym środku naszego globu znajduje się natomiast bardzo ciężkie ziemskie jądro, Jądro nie jest jednolite. Zauważono, że na głębokości 2900 kilometrów, tam, gdzie znajduje się granica pomiędzy płaszczem i jądrem, prędkość rozchodzenia się fal wyraźnie się zmniejsza. Niektóre fale w ogóle nie przechodzą przez ten obszar Dlatego sądzimy, że poniżej znajduje się warstwa płynnej materii. Z kolei jeszcze głębiej, około 5200 kilometrów pod powierzchnią Ziemi, prędkość fal P znowu gwałtownie rośnie. Stąd wniosek, że w samym środku Ziemi musi się znajdować materia w postaci stałej. Ziemskie jądro jest więc złożone ze stałego i twardego wnętrza (nazywanego jądrem wewnętrznym), które jest otoczone płynną warstwą (nazywaną jądrem zewnętrznym).
~Powolne podnoszenie się Skandynawii~
Ruchy skorupy ziemskiej są bardzo powolne. Podczas ostatniego zlodowacenia pokrywa lodowa o grubości 3 kilometrów pokryła północną część Europy oraz Ameryki Północnej. Pod ciężarem tych olbrzymich mas lodu skorupa zanurzyła się, w niektórych miejscach nawet o kilometr, w głąb płaszcza. W wyniku gwałtownego topnienia lodów spowodowanego ociepleniem klimatu na Ziemi, które trwa od 10 000 lat, czapy lodowe zaczęły topnieć. Spowodowało to odprężanie się skorupy ziemskiej. Zaczęła ona powoli unosić się, szukając nowego stanu równowagi. Ten proces trwa do dzisiaj, jest jednak bardzo powolny, tak że nie możemy go zaobserwować, ponieważ zachodzi zaledwie z prędkością metra na stulecie. Dowodem na to, że jeszcze się nie skończył, mogą być świeże sfałdowania skandynawskie, które jeszcze nie osiągnęły stanu równowagi.